Tadeusz Łomnicki był wybitnym polskim aktorem teatralnym i filmowym, reżyserem, pedagogiem i założycielem warszawskiego Teatru na Woli. Zmarł w 1992 roku, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Tadeusz Łomnicki urodził się 18 lipca 1927 roku w Podhajcach. W 1942 roku ukończył Gimnazjum Handlowe w Dębicy, a następnie wyjechał do Krakowa. W 1945 roku rozpoczął edukację teatralną w Studiu Teatralnym przy Starym Teatrze w Krakowie. W tym samym roku, na deskach krakowskiego teatru zadebiutował epizodyczną rolą Pasterza w "Mężu doskonałym" Zawieyskiego. Ponadto, zdał eksternistyczny egzamin aktorski przed komisją ZASP-u.

W 1946 roku występował w Teatrze Śląskim im. S. Wyspiańskiego w Katowicach. Rok później wrócił do Krakowa, gdzie rozpoczął współpracę z Teatrem im. J. Słowackiego i Starym Teatrem. W 1949 roku wyjechał do Warszawy, gdzie występował na deskach Teatru Współczesnego oraz Teatru Narodowego.

W 1956 roku Tadeusz Łomnicki uzyskał dyplom reżyserski Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Jednym z jego nauczycieli był Erwin Axer. W latach 1957 - 1974 współpracował z Teatrem Współczesnym. W latach 1970 - 1981 pełnił funkcję rektora warszawskiej szkoły teatralnej. W 1976 roku założył Teatr na Woli.

W roli reżysera zadebiutował w 1965 roku na Małej Scenie Teatru Współczesnego.

W 1981 roku został zaangażowany do Teatru Polskiego, a następnie do Teatru Studio. W latach 80. i 90. nie był związany na stałe z żadnym teatrem. Gościnnie występował w Teatrze Dramatycznym, Powszechnym i Współczesnym. Pisał także wiersze, nowele, eseje i wspomnienia.

Wiele ról Tadeusza Łomnickiego do dziś uważanych jest za majstersztyk aktorstwa. Są to, między innymi: tytułowa postać w "Karierze Artura Ui" w reżyserii Erwina Axera, postać Solonego w "Trzech siostrach" w reżyserii Erwina Axera, Bukara w "Przedstawieniu Hamleta we wsi Głucha Dolna" w reżyserii Kazimierza Kutza, tytułowa postać w "Fantazym" w reżyserii Kulczyńskiego. Występował także w sztukach, reżyserowanych przez samego siebie, np. "Ja, Feuerbach".

Tadeusz Łomnicki związany był także z Teatrem Telewizji, gdzie zagrał mnóstwo wybitnych, niezapomnianych postaci. Wcielił się w rolę Czyczykowa w "Martwych duszach", Tartufa w "Świętoszku", tytułową postać w "Makbecie", Bohatera w "Kartotece", czy Horodniczego w "Rewizorze".

Tadeusz Łomnicki występował także na dużym ekranie. Widzowie mogli podziwiać jego grę aktorską w takich produkcjach, jak "Człowiek z marmuru" Andrzeja Wajdy, "Kontrakt" Krzysztofa Zanussiego, "Pan Wołodyjowski" Jerzego Hoffamana, czy "Dekalog VIII" Krzysztofa Kieślowskiego.

W 1955 roku został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi. W 1963 roku Tadeusz Łomnicki otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za wybitne kreacje aktorskie, a siedem lat później - Złotą Maskę. Był dwukrotnym laureatem Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza - pierwszy raz za rolę Krappa w "Ostatniej taśmie Krappa", drugi raz za rolę Icyka Sagera w "Stalinie". Według sondażu "Polityki", wykonanego w 1998 roku, Tadeusz Łomnicki jest największym polskim aktorem XX wieku.

W 2012 roku na łamach "Super Expressu" Emilian Kamiński powiedział, że: "Jack Nicholson (…) przyjeżdżał do Polski specjalnie dla niego, na jego przedstawienia, by obserwować jego grę, by się uczyć. Nie było tak wielkiego aktora po wojnie, a on jeździł po Polsce i prosił, by dali mu zagrać!"

Tadeusz Łomnicki zmarł 22 lutego 1992 roku w Poznaniu. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. 

Źródło: M. Mokrzycka-Pokora culture.pl 28.09.2003, filmpolski.pl, wikipedia.pl,

Fot. udostępnione na commons.wikimedia.org przez Szczebrzeszynski na licencji Creative Commons.