Karma oznacza tu zamierzone działanie, które stanowi przyczynę: korzystne lub szkodliwe i które przyniesie określony skutek. O moralnej wartości określonego działania decyduje towarzysząca mu w danej chwili wola. Wola, która ma szkodliwe korzenie: (1) pragnienie (pali, sanskryt: lobha lub tanha), (2) gniew (pali: dosa, sanskryt: dvesa), (3) niewiedzę (pali, sanskryt: moha lub avijja) przynosi szkodliwe owoce. Niewiedza oznacza tu wrodzoną nieznajomość Prawdy (pali: sacca), czyli Czterech Szlachetnych Prawd, Szlachetnej Ośmiorakiej Ścieżki, Trzech Cech Istnienia itd. Wola stowarzyszona z korzystnymi korzeniami (lub przyczynami) czyli z: (1) brakiem pragnienia (pali, sanskryt: alobha), czyli wyrzeczeniem, (2) brakiem gniewu (pali: adosa), czyli miłującą dobrocią (pali: metta, sanskryt: maitri), (3) mądrością (pali: amoha lub paññā, sanskryt: pradżnia) przynosi korzystne owoce.

Dziesięć rodzajów szkodliwych sposobów działania wymienianych jest pod nazwą pali: kamma-patha. Trzy złe działania ciała to: zabójstwo, kradzież i nieprawe współżycie płciowe. Cztery złe działania mowy to: kłamstwo, obmowa, nieuprzejma mowa i bezmyślna paplanina. Trzy złe działania umysłu to: pożądanie, gniew i nieprawdziwe poglądy.

Cula-kammavibhanga Sutta podaje: "Istoty są właścicielami własnej karmy, spadkobiercami własnej karmy, ich karma jest łonem z którego się odradzają, ich karma jest ich przyjacielem, ich schronieniem. Jakąkolwiek karmę wytwarzają – złą czy też dobrą – będą jej spadkobiercami."

"Ten, który zabija i jest okrutny idzie do piekła lub jeżeli odrodzi się pośród ludzi, będzie żył krótko. Ten, który torturuje innych, będzie cierpiał z powodu choroby. Gniewny będzie miał brzydki wygląd, zazdrosny będzie pozbawiony wpływów, skąpiec będzie biedny, uparty będzie miał niskie urodzenie, bezczynny będzie pozbawiony wiedzy. W przeciwnym wypadku człowiek będzie odrodzony w niebie lub jako człowiek będzie długo żył, będzie miał piękny wygląd, wpływy, szlachetne urodzenie i wiedzę." (Majjhima Nikāya 135)

Adhipateyya Sutta: "Zabijanie … kradzież … nieprawe współżycie seksualne … kłamstwo … oszczerstwo … obraźliwa mowa … głupia paplanina, gdy wytwarzane, kontynuowane i często powtarzane prowadzą do odrodzenia w piekle lub pośród zwierząt lub pośród duchów." (Anguttara Nikāya III 40)

Karma ma charakter dynamiczny i w odniesieniu do czasu, w którym pojawia się karmiczny skutek wyróżnia się:

•  karmę dojrzewająca podczas tego życia,

•  dojrzewająca w następnym odrodzeniu,

• karma dojrzewająca w późniejszych odrodzeniach.

W odniesieniu do jej funkcji pisma Abhiddhammy Pitaki wyróżniają:

• regenerującą (lub produktywną),

• wspierającą (lub konsolidującą),

• przeciwstawną (czyli tłumiącą),

• niszczącą (lub zastępującą) karmę.

Regenerująca wytwarza pięć skupisk istnienia (ciało, uczucia, percepcję, formacje mentalne i świadomość) – zarówno przy odrodzeniu jak i podczas trwania życia. Wspierająca nie wytwarza skutków karmicznych, lecz jest w stanie jedynie podtrzymywać już wytworzone skutki karmiczne. Przeciwstawna karma równoważy lub tłumi inne skutki karmiczne. Niszcząca znosi wpływ słabszej karmy i wpływa jedynie na własny skutek.

Odnośnie pierwszeństwa ich rezultatów rozróżnia się karmę:

• ciężką,
• nawykową,
• bliską śmierci karmę i
• nagromadzoną.

Ciężka karma jest wynikiem tzw. pięciu haniebnych działań o natychmiastowym przeznaczeniu czyli:

•  zabicie ojca,

•  zabicie matki,

•  zabicie arahata (świętego),

•  zranienie Buddhy,

• spowodowanie podziału we wspólnocie mnichów.

Ciężkie oraz nawykowe działania dojrzewają wcześniej niż lekkie i rzadko wytwarzane działania. Bliska śmierci karma, to znaczy korzystna i szkodliwa wola obecna bezpośrednio przed śmiercią, która często może być odbiciem wcześniej spełnionych dobrych i złych działań, jej znaku lub znaku przyszłego istnienia wytwarza kolejne odrodzenie. W przypadku jednak, gdy w momencie śmierci brak jest jakiegokolwiek z tych trzech działań (np. człowiek jest nieprzytomny), odrodzenie jest wytwarzane poprzez wcześniej nagromadzoną karmę.

W kontekście buddyzmu japońskiego karma jest klasyfikowana też jako: Doji no Inga (jap.) – przyczyna i skutek w tym samym czasie; Iji no Inga – przyczyna w innym czasie niż skutek;

Inshokadai – mała przyczyna i rozległy skutek (im dłuższy upływ czasu pomiędzy przyczyną a skutkiem, tym większy skutek).

Cztery cechy karmicznych czynów

Rezultaty powstałe z czynów karmicznych doświadczane są tylko przez istotę, która je wykonała (nikt nie może wyzwolić bądź zbawić nas z rezultatów naszych własnych działań karmicznych oraz owe rezultaty będą doświadczane tylko przez nas, a nie przez innych)

Działania karmiczne ściśle prowadzą do odpowiadających im rezultatów, których doświadczymy w przyszłości odpowiednio jako szczęście bądź cierpienie (nie ma tu miejsca na grzech i karę bądź przeznaczenie, gdyż jest to wyłącznie prawo przyczyn karmicznych wypracowanych z przeszłych odrodzeń, które warunkują obecne działania, a działania te w przyszłości zaowocują odpowiednimi rezultatami, tj. cierpieniem lub szczęściem, zgodnie z procesem Dwunastu ogniw współzależnego powstawania).

Wielce znaczący na naszą przyszłość rezultat może być wytworzony, gdy przeważy nawet niewielka przyczyna

Prawo działania przyczyn i rezultatów karmy nigdy nas nie zawiedzie bądź samo ulegnie zniknięciu (każde działanie karmiczne prowadzi do rezultatu karmicznego i przyczyn następnych działań, niewłaściwe działanie prowadzi do doświadczenia cierpienia w przyszłości, a właściwe do szczęścia)
 

Opis niewłaściwych czynów

W buddyzmie wyróżnia się wiele zasad moralnych i opisane są one w kodeksie mnisim i osób świeckich Vinaji Pitaka (Koszu Dyscypliny) oraz w zbiorach nauk związanych z hinajaną, mahajaną i wadżrajaną. Owe zasady moralne wiążą się z buddyjską Szlachetną Prawdą o Ustaniu Cierpienia i stosowane są nie tylko w stosunku do ludzi (w przeciwieństwie do chrześcijańskiego dekalogu), ale do wszystkich "czujących istot" wliczając zwierzęta. Najbardziej uniwersalna lista wyróżnia 10 niewłaściwych czynów opisanych poniżej.

10 niewłaściwych czynów  

3 czyny ciałem:

•     zabijanie (z powodu przywiązania, gniewu lub głupoty)
•     kradzież (siłą, skrycie lub poprzez oszustwo)
•     niewłaściwe czyny seksualne (kazirodztwo, cudzołóstwo, z osobą nieletnią pod czyjąś opieką, z osobą utrzymującą odpowiednie ślubowania.)

4 czyny mową:

•     kłamstwo (o domniemanych sukcesach, aby zranić innych lub dla własnej korzyści, bez powodu)
•     dzieląca mowa (rozbijająca przyjaźnie, insynuacje, pogłoski)
•     mowa sprawiająca krzywdy (otwarcie wypowiedziana, obrzydliwa, wypominająca błędy)
•     nieprzydatna mowa (omylna, bezmyślne plotki, nieodpowiednia lub niewłaściwa bez przygotowania dla słuchającego)

3 czyny umysłem:

•     chciwość (o swoje własności, o czyjeś własności, o bogactwa nienależące do nikogo, np. ziemia)
•     złe życzenia (z nienawiści, zawiści, głupoty, np. do niewłaściwej osoby)
•     błędne poglądy (o prawie karmy, 4 szlachetnych prawdach, obiektach schronienia, “pustości" Siunjata.)

10 właściwych czynów wiąże się z porzucaniem 10 niewłaściwych czynów i wykonywaniem przeciwnych skutkiem czynów dla korzyści własnej bądź innych, np. zamiast okradania wykonuje się czyny związane z kultywowaniem szczodrości i pomocy dla potrzebujących.

Jak powstaje karma?

Istoty poprzez swoje działania gromadzą wrażenia w umyśle, negatywne bądź pozytywne, w zależności od tego czy są one pożyteczne dla innych istot czy też szkodliwe. Na skutek swojego czynu istota zasieje karmiczne nasiona w umyśle, jeśli obecne będę następujące czynniki:

•     Świadomość położenia w jakim się znajduje
•     Zamierzenie popełnienia czynu i plan jego wykonania
•     Popełnienie czynu lub namówienie kogoś innego do jego popełnienia
•     Satysfakcja z rezultatów tego działania

W przypadku wystąpienia wszystkich czterech elementów ślad karmiczny jest najsilniejszy i rezultaty czynu będą najbardziej intensywne. Przykładowo: kierowca, który nieumyślnie spowodował wypadek samochodowy i ranił pieszego:

• był świadomy, że pieszy może odczuwać cierpienie,

• nie chciał go potrącić,

• jednak zrobił to,

• wcale nie był z tego zadowolony. W tym przypadku pozostawiony karmiczny ślad w umyśle niefortunnego kierowcy będzie tylko częściowy.

Zobacz c.d.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Karma

Powrót