Kapliczka to niewielka budowla kultowa, wznoszona przy drogach lub rozdrożach w celach wotywnych, dziękczynnych, obrzędowych itp. W najprostszej formie  stanowi drewnianą skrzynkę zg obrazem lub rzeźbę – Jezusa, Matki Bożej lub świętego. Najczęściej w takiej postaci jest zawieszona na drzewie lub słupie. Bardziej rozbudowana to niewielka forma architektoniczna drewniana lub murowana, czasami jest to nawet mała kaplica.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy zaczęto budować kapliczki. Geneza tych obiektów kultu jest bowiem bardzo stara i niezbyt jasna, posiadająca przynajmniej kilka sugerowanych źródeł.

• Jedno z nich wskazuje na pochodzenie grecko-rzymskie. Kapliczki występują w greckiej powieści Longosa, poświęcone Dionizosowi i Panowi.

"Mieli [ateńczycy] także kaplice, które niegdyś przodkowie ich, mieszkający w organizacji gminnej, czcili jako świętość"

• W świecie rzymskim określano je terminem lararia. Kapliczki takie znajdowały się przy niemal każdych większych skrzyżowaniach, w domach (atrium), czy sypialni. W środku umieszczano obrazek geniusza i Lary oraz cenne przedmioty

"Poza tym w kącie widziałem wielką szafę, a w niej kapliczkę, gdzie umieszczone były srebrne Lary i marmurowy posąg Wenery, a także niemałą złota puszkę, w której, jak mówiono, przechowywana była broda samego Trymalchiona"
    Kapliczkę ustawiono Cezarowi. Następnie były wykorzystywane przez Augusta, który łączył je z propagowaniem kultu swojej osoby.

• Według innej z wersji, nazwa „kapliczka” wywodzi się od łacińskiego wyrazu ~cappa, czyli płaszcz. Domniemywa się, że chodzi tu o płaszcz św. Marcina, biskupa z Tours, który przechowywany był w specjalnej celi – pomieszczeniu wewnątrz specjalnego, niewielkiego kultowego budynku o charakterystycznych kształtach, zwanym właśnie „kaplicą”.

• Według innych przypuszczeń już św. Ambroży, biskup Mediolanu z II poł. IV wieku wspominał o kapliczkach jako o miejscach kultu. Oficjalnie zgodę na odprawianie nabożeństw przy kapliczkach zatwierdził natomiast sobór w Agda z początków VI wieku.

• Odrębną kwestię stanowi hipoteza części badaczy, dopatrujących się w kapliczkach treści zupełnie niechrześcijańskich. Według nich, zwłaszcza rzadko spotykany na Warmii typ kapliczek słupowych (kapliczek umieszczonych na drewnianych lub murowanych wysokich słupach), jest niezwykle podobny do pogańskich słupów kultowych. O "pogańskich kapliczkach" pisał choćby Nestor w IX w.: (…) jeśli kto umierał, to czynili nad nim tryznę, a potem czynili stos wielki i wkładali na ten stos umarłego i spalali, a potem, zebrawszy kości, wkładali je w małe naczynie i stawiali na słupie przy drogach, jak czynią Wiatycze i dziś. Podobne praktyki pogrzebowe były powszechne u ruskich plemion Kryniczan, Radymiczów, Siewierzan i Wiatyczów. Wpływ tych pogańskich obiektów kultowych na chrześcijańskie kapliczki, według tych opinii, wydaje się dość istotny. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa uważano kapliczki za siedziby demonów.

W okresie późniejszym, kapliczki ustawiano na skrzyżowaniach dróg, w miejscach objawień religijnych lub ważnych dla społeczności lokalnej wydarzeń. Ze względu na niski koszt budowy fundowane były przez mniej zamożnych wiernych. Są nieodłącznym elementem krajobrazu polskiego, choć występują też w innych krajach europejskich. Tradycja budowania kapliczek jest nadal żywa, wznoszone są nadal obiekty tego typu.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Kapliczka

Zdj. Kapliczka w Brennej, Zdj.Utoplec_pl_Grafika_Brenna2_kapliczka,Wikipedia, Plik na licencji GNU FDL 1.2 oraz CC 3.0

Powrót