Stanisław Jankowski, pseudonim „Agaton”, gdyby żył, obchodziłby dziś setne urodziny. Był polskim oficerem, słynnym architektem.

Urodził się 29 września 1911 roku w Warszawie. Większość swojego życia spędził właśnie w tym mieście. To tutaj ukończył gimnazjum, a następnie podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Po obronie dyplomu, pozostał na uczelni, ponieważ podjął pracę jako asystent.

Kiedy rozpoczęła się wojna, w stopniu podporucznika został skierowany do obrony Wilna. Po przekroczeniu granicy, został internowany, jednak udało mu się uciec z obozu i dotrzeć do Francji. Tam wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Po upadku Francji, został przewieziony do Wielkiej Brytanii, gdzie przeszedł szkolenie dla oficerów wywiadu, którzy byli wysyłani do okupowanej Polski - „cichociemnych”. W 1942 roku wylądował na terenie kraju – został zrzucony na spadochronie, w ramach operacji lotniczej „Collar”. Został kierownikiem Wydziału Legalizacji i Techniki w Oddziale II Komendy Głównej AK. Przyjął wtedy pseudonim „Burek”, i „Kucharski”, a od 1944 roku był „Agatonem”. Wydział, którym kierował, zajmował się fałszowaniem dokumentów, a za jego rządów opanował tę sztukę do perfekcji.

W momencie wybuchu Powstania Warszawskiego został dowódcą plutonu „Agaton” w batalionie „Pięść”, a następnie walczył w grupie „Północ”. Po upadku powstania, dostał się do niewoli, gdzie jako więzień niemieckiego oflagu został adiutantem generała Tadeusza Bora – Komorowskiego.

Kiedy został uwolniony z niewoli, pojechał do Wielkiej Brytanii i zapisał się na roczne studium urbanistyczne. Następnie wrócił do Polski i w 1946 roku zatrudnił się w Biurze Odbudowy Stolicy. Był współautorem dużych przedsięwzięć tamtych czasów, np. Trasy W – Z i MDM. Największą sławę oraz uznanie uzyskał jako współtwórca planu podniesienia Warszawy z ruin.

Stanisław Jankowski, jako architekt znany był nie tylko w kraju, ale także na arenie międzynarodowej. W latach 1960 – 1961 przebywał w Iraku, opracowując plany rozwoju tamtejszych miast. Pracował także nad projektami urbanistycznymi w Jugosławii czy w Peru.

Stanisław Jankowski został uhonorowany wieloma medalami i odznaczeniami. Otrzymał m.in.: order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Order Sztandaru Pracy, Order Odrodzenia Polski, czy Krzyż Armii Krajowej. Był doceniony także przez włodarzy Warszawy: otrzymał Złotą Odznakę Odbudowy Warszawy, a także tytuł Honorowego Obywatela Warszawy.

Zmarł 5 marca 2002 roku w Warszawie.  

Źródło: www.warszawa.gazeta.pl, www.wikipedia.pl, 

Fot. autorstwa Stefana Bałuka, udostępnione przez użytkownika Pior, na www.wikipedia.pl 01.10.2007 za Stanisław Jankowski (1980). Z fałszywym Ausweisem w prawdziwej Warszawie: Wspomnienia 1939-1946. Warszawa: Biblioteka Syrenki.

Powrót