Ulica: Cmentarna

41-106 Siemianowice Śląskie

Intro:

Do czasu poświęcenia pierwszego cmentarza parafialnego, parafii pod wezwaniem Krzyża Świętego, wcześniej lokalii, zmarłych grzebano na cmentarzu w Michałkowicach (rok założenia 1854). Stary Cmentarz został założony na wschód od kościoła parafialnego pomiędzy Sadzawkami a kolonią Wandy, obecnie przy ul. Cmentarnej. Powstał on na gruntach ofiarowanych przez hrabiego Hugona von Donnersmarcka, Caspara Jablonkę – ówczesnego naczelnika gminy Siemianowice oraz Matheusa Barona. Cmentarz powstał 19 listopada 1868. Do 1887 roku cmentarz był wspólnym cmentarzem dla parafii katolickiej jak i ewangelickiej, jednak pochówków wyznania ewangelickiego na wspólnym cmentarzu było bardzo niewiele.

Opis:

Tzw. Stary Cmentarz został rozszerzony w 1878 roku, w kierunku zachodnim. Następnie jego granice były poszerzone w 1899 roku w kierunku północnym. W 1881 roku został wykonany krzyż cmentarny z piaskowca, który ufundowała Julianna Jablonka – żona Kaspara, naczelnika gminy. Został on usytuowany na rozdrożu w pobliżu kaplicy grobowej ufundowanej przez Wilhelma Fitznera, w której prawdopodobnie (według przekazów ustnych) spoczywają członkowie rodziny Mokrskich. Nieopodal krzyża pochowany został pierwszy proboszcz parafii ks. Hugon Stabik (zmarły 25 sierpnia 1886).

W 1906 roku zostały zakazane pochówki na tym cmentarzu przez lekarza powiatowego w Katowicach, gdyż nie spełniał on w tym czasie warunków, między innymi: brak wody, zbyt ciasne (bliskie) odległości pomiędzy grobami. Dlatego czyniono starania by założyć Nowy Cmentarz, obecnie przy ulicy Michałkowickiej (1910). Stary Cmentarz był zamknięty na krótko, o czym świadczą kolejne pogrzeby już w 1909 roku. Na prawo od głównej alei, jeszcze w latach osiemdziesiątych XIX wieku, wybudowano niewielki, neogotycki budynek - przechowalnię zwłok. W 1972 roku ponownie został adaptowany jako kostnica, gdyż właśnie do tego czasu kostnica była na rogu placu kościelnego od ul. Śmiłowskiego.

Jeszcze na początku lat siedemdziesiątych XX wieku na terenie tej nekropolii znajdowały się nagrobki z przełomu XIX/XX wieku. Dziś tych grobów na próżno szukać. Przemysłowe przeludnienie nie pozwoliło na zbyt długą pamięć. Tylko niektóre nagrobki są starsze niż jedno pokolenie. Jednak można znaleźć dawne ślady, jak np. odnowioną kwaterę z pięknym nagrobkiem (renowacja w 1996 roku), zasłużonych dla polskości tych ziem rodziny Skowrońskich – Wojciecha (zmarłego w 1883 roku), Weroniki z Walkiewiczów (zmarłej w 1909 roku) - rodziców ks. prałata Aleksandra Skowrońskiego. Na tym cmentarzu spoczywają prochy Piotra Kołodzieja (1853-1931), najwybitniejszego ludowego pisarza górnośląskiego sztuk teatralnych, wiceprezesa koła Alojzjańskiego, radnego gminy Siemianowice. Pochowany tu został przyrodni brat Piotra Kołodzieja – Mikołaj, zamordowany w młodym wieku (1878), w jednej mogile spoczywa jego małżonka Maryana (1915). Spoczywają tu przedstawiciele rodziny Dembińskich, m.in. ks. Teodor Dembiński – Superior Zakonu Zmartwychwstańców (zmarły 12 września 1928), Franciszek Dembiński – współzałożyciel Banku Ludowego w Siemianowicach, ks. Wiktor Ganczarski (zmarły 12 lutego 1910), kapłan pochodzący z tutejszej parafii. Spoczywają tu Franciszka z Janotów Morgałowa – założycielka siemianowickiej czytelni dla kobiet (zmarła w 1937 roku), Witom Morgała – zastępca przewodniczącego Polskiego Komitetu Plebiscytowego w gminie Huta Laura (zmarły w 1922 roku), Józef von Alkiewicz – doktor medycyny (zmarły w 1942 roku), Florian Jackowski – dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Śniadeckiego. Znajdują się tu groby rodziny Mokrskich, (Wincent 1890, Johanna 1927) – dobroczyńców parafii i Kościoła. Znajduje się również kaplica grobowa Cnappików, ufundowana przez Carla Knappik. W jednej mogile spoczywa tu także ks. dr Józef Liszka, kapłan pochodzący z tutejszej parafii (zmarły 23 września 1997), jak i jego rodzice Florian (zmarły w 1981 roku) i Eleonora Liszka (zmarła w 1991 roku).

Spoczywają żołnierze I oraz II wojny światowej. Oprócz zabytkowych nagrobków, znajdowało się bardzo wiele grobów pokrytych żywymi, sadzonymi kwiatami – grobów niezbyt zamożnych parafian, którzy przez lata dbali o kościół i cmentarz parafialny. Dziś groby te często pokryte są prostymi nagrobkami wykonanymi z lastriko, cóż zmieniają się czasy – zmieniają się również nasze cmentarze.

W 1976 roku parafia otrzymała zezwolenie na budowę kaplicy, w której można by sprawować msze święte pogrzebowe. Kaplicę tę wybudowano tuż obok kostnicy, którą poświęcono 29 września 1977 pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego.

Obecnie główne wejście znajduje się od strony wschodniej (ul. Cmentarnej), z tej strony znajduje się ogrodzenie pochodzące z 1901 roku, zaprojektowane przez siemianowickiego mistrza budowlanego Johana Seifferta. Po przeciwnej stronie - zachodniej, cmentarz okala mur ceglany z 1907 roku, zaprojektowany przez Roberta Pietruszka. W 2002 roku zostało przeprowadzone porządkowanie zieleni, przycinanie liściastych drzew, wycinka drzew, stanowiących spore zagrożenie oraz sadzenie sześcioletnich świerków. Jednocześnie w tym samym roku wykonany został remont basenu jak i zamocowano stelaż na pięciolitrowe naczynia na wodę. Obecnie rozpoczęto inwentaryzację cmentarza. Wykonany został nowy plan cmentarza, na nowo numerowane są nagrobki, zaznaczane kwatery.

Źródło: http://www.encyklo.pl/index.php5?title=Stary_Cmentarz_-_Siemianowice_%C5%9Al%C4%85skie

Powrót