Ulica: Ogrodowa 38

91-071 Łódź

Intro:

Cmentarz został założony w 1855 roku. Mieści się przy zbiegu ulic Ogrodowej i Srebrzyńskiej. Cmentarz jest trójwyznaniowy - podzielony stosownie do wyznań na następujące części: katolicką (11 ha), ewangelicką (9 ha) i prawosławną (niespełna 1 ha). Ponad 200 znajdujących się tutaj grobowców zostało wpisanych do rejestru zabytków. Na cmentarzu tym pochowanych jest wielu wybitnych ludzi związanych z Łodzią m.in. Leon Niemczyk.

Opis:

Znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów fabrykanckich - Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów. Najokazalszym z nich w części ewangelickiej jest neogotyckie mauzoleum wystawione w latach 1885-1888 według projektu Edwarda Lillpopa i Józefa Piusa Dziekońskiego zwane Kaplicą Scheiblerów, w której pochowany jest Karol Scheibler. Nad częścią katolicką dominuje neorenesansowe mauzoleum rodziny Heinzlów, wzniesione w latach 1899-1904, w której jako pierwszy spoczął Juliusz Heinzel. W prawosławnej części nekropolii pochowani są przede wszystkim rosyjscy urzędnicy carscy i żołnierze.

Od 1995 roku, cyklicznie pierwszego listopada, prowadzona jest kwesta na rzecz ratowania zabytków Cmentarza. Od tej pory uratowano i odnowiono już kilkadziesiąt obiektów cmentarza. Inicjatorem tej akcji był Wojciech Słodkowski (dziennikarz łódzkiej telewizji), który prowadzi ją co roku do dziś.

Zbiórkę teraz organizuje, po swoim powstaniu w 1999 r. Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem któremu od początku przewodniczył nieżyjący już Stanisław Łukawski (nestor łódzkich przewodników).

Niektóre groby na Starym Cmentarzu

• Grób małego dziecka śpiącego na poduszce na Starym Cmentarzu w Łodzi.

Znajduje się między dziecięcymi pomnikami na tyłach kaplicy Scheiblera. Przysypany ziemią i obrośnięty w bluszczem, został odkryty w 2006 r. przy porządkowaniu cmentarza. Grób pochodzi z 1909 r., został wykonany z trawertynu. Nie wiadomo, kim było dziecko, dla którego wykonano rzeźbę, inskrypcja jest nieczytelna. Przypuszczanie spoczywa tu ok. 4-letni chłopiec.

• Kaplica Scheiblera

Nagrobna kaplica-mauzoleum na Starym Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul Ogrodowej w Łodzi, zbudowana w 1888 r. wg projektu Edwarda Lilpopa i Józefa Dziekońskiego. Jest to jedno z największych dzieł architektury cmentarnej na świecie oraz świadectwo bezprecedensowego w skali światowej rozwoju Łodzi w XIX wieku.
Karol Scheibler (1820-1881) był twórcą wielkiego imperium przemysłowego, na które składały się zespoły fabryczne przy Wodnym Rynku (obecnie Pl. Zwycięstwa), kompleks Księżego Młyna oraz zabudowa biegnąca wzdłuż obecnej ul. W. Tymienieckiego i sięgająca ul. Piotrkowskiej.

Po przedwczesnej śmierci Scheiblera – na prośbę wdowy – łódzki architekt Hilary Majewski rozpisał w 1883 r. konkurs na projekt kaplicy-mauzoleum. Ponieważ przedstawione prace konkursowe nie zadowoliły zleceniodawczyni, zamówiono w 1885 r. projekt u warszawskich architektów Edwarda Lilpopa i Józefa Dziekońskiego. Według ich planów stanął w latach 1885-1888 monument, który zadziwił współczesnych. W warszawskiej prasie pisano "kaplica jest pomnikiem najkosztowniej wykonanym w kraju naszym", gdzie indziej zaś stwierdzano, że jest to "niepospolite dzieło architektury, zaprojektowane z wielkim smakiem i wykonane z niezwykłą starannością". Neogotycka architektura budowli oparta została na najlepszych wzorcach gotyku francuskiego i niemieckiego. Czytelne są nawiązania zwłaszcza do katedry pw. św. Szczepana w Wiedniu i do kaplicy Sainte-Chapelle w Paryżu. Obiekt otrzymał smukłą bryłę zwieńczoną ażurową kamienną wieżą. U jej podstawy znalazły się figury ośmiu muzykujących aniołów, wykonane z blachy cynkowej według modeli znanego warszawskiego rzeźbiarza Andrzeja Pruszyńskiego. Do budowy kaplicy użyto piaskowca na skalę niespotykaną w warunkach polskich, w wystroju wnętrz marmurów. Okna wypełniły witraże. Artystyczny kształt budowli i jakość jej wykonania sprawiły, że powstało prawdziwe arcydzieło architektury neogotyckiej. W całej Europie wzniesiono zaledwie kilka budowli dorównujących klasą łódzkiemu mauzoleum.

W krypcie kaplicy spoczęły doczesne szczątki Karola Scheiblera i jego dwóch wcześnie zmarłych synów. W późniejszych latach pochowani tam zostali kolejni członkowie rodziny, w tym wdowa po zmarłym, Anna Scheibler.
Tragiczny był los kaplicy po 1945 roku. Obiekt, tak jak i cały teren Starego Cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego, był bezkarnie dewastowany i rozkradany. Krypta grobowa została sprofanowana, szczątki zmarłych i trumny zniszczone. Nieliczna parafia ewangelicka nie była w stanie dopilnować porządku na cmentarzu, władze zaś nie wykazywały żadnego zainteresowania ochroną zabytkowego terenu. Stan kaplicy pogarszał się z każdym dziesięcioleciem. Działania zmierzające do zabezpieczenia obiektu podjęto dopiero w drugiej połowie lat 70. XX w. W 1978 roku wykonano szczegółową inwentaryzację fotogrametryczną kaplicy (pod kierunkiem jednego z obecnych współzałożycieli Fundacji inż. Jacka Tyrowicza), zamurowano okna, teren symbolicznie zabezpieczono siatką. Mimo to proces niszczenia trwał nadal, każdego roku ubywały kolejne detale, spadały na ziemię pinakle i kwiatony.

Pierwszym konkretnym przedsięwzięciem renowacyjnym było dokonanie przez parafię w 1991 r. wymiany pokrycia dachu, co zabezpieczyło stropy przed zniszczeniem. Parafia ewangelicko-augsburska opracowała jednocześnie wstępne plany odbudowy obiektu. Brak środków finansowych uniemożliwił jednak ich realizację.

W 2006 roku kaplica trafia na listę stu najbardziej zagrożonych zabytków świata (patrz: Watch List 2006). Lista szczególnych miejsc które należy ocalić, jest ogłaszana co roku przez nowojorską World Monuments Fund. Spośród setek nadsyłanych zgłoszeń te najważniejsze wybierają historycy, architekci, eksperci ze światowych organizacji, m.in. UNESCO.

• Kaplica Heinzlów

Po śmierci Juliusza Heinzla rodzina wystawiła na Starym Cmentarzu przy ulicy Ogrodowej w Łodzi ogromny grobowiec rodzinny (był to ostatni pałac Heinzlów). Jest miejscem spoczynku Juliusza Heinzla, jego żony Pauliny z Volkmanów oraz ich potomków. Dziś pełni funkcję kaplicy cmentarnej i podobnie jak pozostałe istniejące pałace Heinzla służy społeczeństwu Łodzi.
Kaplica jest jedną z ostatnich grobowych kaplic kopułowych. Swoim stylem nawiązuje do kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Kaplica powstała w latach 1899 – 1903, według projektu architekta niemieckiego Franza Schwechtena.
Gzyms wieńczący obiega balustrada attyki. Przy pilastrach osadzone są rzeźby aniołów wielkości człowieka. Nad drzwiami znajduje się półkolisty tympanon ozdobiony płaskorzeźbą Chrystusa Miłosiernego. Również wnętrze kaplicy jest utrzymane w stylu neorenesansowym. Budowla została wykonana z piaskowca szydłowieckiego.

• Grobowiec Ernsta Leonhardta

Pomnik z 1917 r. utrzymany w modernistycznej stylistyce, przypomina obrysem parterowy dom z poddaszem. Proste, granitowe bryły geometryczne o dłutowanej fakturze.

• Grobowiec Ludwika Grohmana

Naturalnej wielkości posąg Chrystusa Miłosiernego, dłuta Henricha Eplera, ustawiony jest na obeliskowego cokole głównej części pomnika rodziny Grohmana. Pod nią znajduje się brązowe tondo z portretem zmarłego. Rzeźba jest jedną najcenniejszych rzeźb importowanych na terenie Cmentarza Starego.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/

Powrót