Janusz Morgenstern był wybitnym reżyserem oraz producentem filmowym, twórcą kultowej „Stawki większej niż życie”. Był jednym z najważniejszych reżyserów polskiego kina powojennego, współtworzył Polską Szkołę Filmową. Jest autorem wielu znanych, cenionych oraz lubianych filmów i seriali.

Urodził się 16 listopada 1922 roku w Mikulińcach koło Tarnopola. Lata młodzieńcze spędził na Podolu. Przed wojną uczęszczał do gimnazjum w Przeworsku. Po zakończeniu wojny, rozpoczął studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Dyplom obronił w 1954 roku.

Swoją karierę filmową rozpoczynał pod okiem wybitnych twórców polskiego kina. W produkcji "Kanał" Andrzeja Wajdy zajmował się współpracą reżyserską. Podejmował współpracę jako asystent reżysera w filmach Jerzego Kawalerowicza, Andrzeja Wajdy i Wandy Jakubowskiej. Był drugim reżyserem w filmach „Lotna”, „Pokolenie” i „Popiół i diament”. To Morgenstern wymyślił jedną z najsłynniejszych scen w historii polskiego kina, a mianowicie kieliszki płonące jak znicze ku czci, którzy zginęli w "Popiele i diamencie" w reżyserii Wajdy. Również to on zaproponował, aby Maćka Chełmickiego zagrał jego serdeczny przyjaciel, Zbigniew Cybulski.

Jego debiutem reżyserskim był znakomity film psychologiczny „Do widzenia, do jutra” z 1960 roku. Warto podkreślić, że debiut ten został bardzo doceniony przez środowisko filmowe. Produkcja ta została odebrana jako przełamanie nurtu rozliczeniowego, wprowadzenie czegoś nowego i świeżego. Morgenstern postanowił przedstawić miłość, dojrzałość i odpowiedzialność, a emocje te ukazywali ludzie inteligentni, kochający, ale pełni rozterek oraz wahań.

Dwa lata później, Janusz Morgenstern nakręcił komedię „Jutro premiera”, a następnie „Dwa żebra Adama”. Rok 1964 to rok filmów biograficznych - „Leon Kruczkowski”, czy „Tadeusz Kulisiewicz”.

Wśród najpopularniejszych produkcji Janusza Morgensterna należy zaliczyć także "Jowitę" z 1967 roku. Film powstał na podstawie książki Stanisława Dygata, a scenariusz napisał Tadeusz Konwicki. Morgenstern zaangażował do filmu samych znakomitych aktorów: Daniela Olbrychskiego, Zbigniewa Cybulskiego, Kalinę Jędrusik i Barbarę Kwiatkowską.

Największą popularność przyniósł mu kultowy i znany przez większość Polaków - i nie tylko - serial „Stawka większa niż życie” ze Stanisławem Mikulskim w roli głównej. Niemal wszyscy, z nieskrywaną ciekawością, śledzili losy tajnego agenta J – 23, a serialową melodię pamięta wielu z nas. Serial stał się przebojem, który emitowany jest do dziś. Sam reżyser podkreślał "wielkość" i popularność tego serialu:

Ktoś wyliczył, że "Stawkę większą niż życie" obejrzało miliard ludzi, bo była pokazywana nawet w Ameryce Południowej.

Janusz Morgenstern jest także twórcą innego znanego serialu, a mianowicie „Kolumbowie” z Janem Englertem, Markiem Perepeczko, czy Karolem Strasburgerem w rolach głównych. Za realizację tego serialu reżyser otrzymał nagrodę od Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji.

Na swoim artystycznym koncie ma również reżyserię szeregu spektakli Teatru Telewizji. Od 1990 roku zajmował się produkcją filmów. Do końca życia pełnił funkcję dyrektora – kierownika artystycznego Studia "Perspektywa". To tutaj powstało ponad sto polskich filmów, m.in. Andrzeja Wajdy, Tadeusza Konwickiego, czy samego Janusza Morgensterna.

Janusz Morgenstern otrzymał wiele cennych nagród, np. Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, czy przyznany za całokształt twórczości Orzeł w kategorii „Osiągnięcia życia”. Filmy w jego reżyserii były doceniane przez krytyków, a także fanów jego kina. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Sam tak mówił o nagrodach:

Dostałem bardzo dużo różnych nagród, i to przeważnie za granicą. To jest kwestia zawodu. Najbardziej szanuję ludzi, którzy wspaniale potrafią wykonywać swój zawód. Jeżeli chodzi o kwestie artystyczne, to się rzadko udaje. Mam nadzieję, że mi w dwóch, trzech wypadkach się udało.

7 kwietnia 2011 roku, Janusz Morgenstern odsłonił swoją gwiazdę w Alei Gwiazd na łódzkiej ulicy Piotrkowskiej.

Ostatnim dziełem Janusza Morgensterna jest „Mniejsze zło”, z Lesławem Żurkiem, Januszem Gajosem i Wojciechem Pszoniakiem w rolach głównych.

Janusz Morgenstern zmarł 6 września 2011 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach (Aleja Zasłużonych).

Źródło: www.wiadomosci.onet.pl, www.rp.pl, www.filmpolski.pl,

Fot. autorstwa Sławka, udostępnione na www.wikipedia.pl 07.09.2011 na licencji Creative Commons.